Steeds meer ouders en jongeren vragen zich af:
Is medicatie echt nodig bij ADHD of ADD? Wat zijn de voordelen, welke nadelen kleven eraan, en zijn er alternatieven?
Op deze pagina lees je alles over ADHD-medicatie: actueel, wetenschappelijk onderbouwd en praktisch.
Wat doet ADHD-medicatie eigenlijk?
De meeste ADHD-medicatie bestaat uit zogenaamde stimulantia. De bekendste zijn methylfenidaat (zoals Ritalin, Concerta, Medikinet) en dexamfetamine (zoals Amfexa, Tentin). Deze medicijnen zorgen ervoor dat je je beter kunt concentreren, je rustiger voelt en je impulsen beter onder controle hebt. Veel jongeren merken ook meer overzicht, energie en minder snel irritatie. Hierdoor verlopen school, werk en sociale situaties vaak soepeler.
Wanneer wordt medicatie bij ADHD of ADD overwogen?
Medicatie is meestal pas aan de orde als andere behandelingen onvoldoende helpen en de ADHD- of ADD-klachten veel invloed hebben op het dagelijks leven, schoolprestaties of thuis.
Belangrijk: Medicatie is bijna altijd onderdeel van een breder behandelplan, samen met coaching of psychologische begeleiding.
Voordelen van ADHD medicatie
- Snelle vermindering van klachten: Meer rust, aandacht en zelfcontrole.
- Betere prestaties: School, werk of sport gaan vaak makkelijker.
- Minder conflicten: Je voelt je sociaal rustiger, hebt minder ruzies.
- Meer structuur: Plannen en organiseren lukt beter.
Nadelen en bijwerkingen van ADHD-medicatie
Bijwerkingen komen vooral voor in de eerste weken en zijn vaak mild
- Bijwerkingen komen vaak voor, vooral in de eerste weken. Denk aan verminderde eetlust, slechter slapen, hoofdpijn, nervositeit, hartkloppingen of droge mond. Soms is er ook sprake van een verminderde groei.
- Rebound-effect: Soms worden klachten tijdelijk erger als de medicijnen zijn uitgewerkt, vooral bij kortwerkende middelen of bij een vergeten dosering.
- Medicatie is geen wondermiddel: De meeste jongeren ervaren verbetering, maar klachten verdwijnen meestal niet volledig.
- Let op met alcohol: Alcohol en stimulantia versterken elkaars bijwerkingen en zijn geen goede combinatie.
- Individuele verschillen: Niet iedereen reageert hetzelfde; soms moet je overstappen of bijstellen.
Soorten ADHD-medicatie
Stimulantia
- Methylfenidaat (meest voorgeschreven ADHD-medicijn; Ritalin, Concerta, Medikinet, Equasym): Verkrijgbaar als kortwerkend (meerdere keren per dag) en langwerkend (vaak 1x per dag).
- Dexamfetamine (Amfexa, Tentin, Elvanse): Werkt vergelijkbaar maar iets anders. Soms merk je verschil in effect of bijwerkingen.
Niet-stimulerende medicatie
- Atomoxetine of guanfacine: Worden ingezet als stimulantia niet goed werken of teveel bijwerkingen geven.
Gratis zelftest
Als je je afvraagt of jij of je kind mogelijk ADHD hebt, kun je online gratis en volledig anoniem de adhd zelftest of add zelftest doen.
Alternatieven voor medicatie (of in combinatie)
Psychologische behandeling zoals cognitieve gedragstherapie (CGT), coaching, ouderbegeleiding of psycho-educatie is minstens zo belangrijk als medicatie. Voor veel jongeren werkt een combinatie van medicatie en therapie het best, anderen kunnen soms ook zonder medicatie goed functioneren.
ADHD-medicatie: verdieping & praktijkinformatie
Alleen een (huis)arts of psychiater mag deze middelen voorschrijven, vaak na diagnose door een psycholoog. Regelmatige controle is verplicht
ADHD-medicatie mag alleen worden voorgeschreven door een huisarts, arts of psychiater, meestal na een diagnose door een gekwalificeerde psycholoog of specialist (zoals bij Psylicht). Regelmatige controle is altijd nodig.
Instellen van de juiste dosering: tijd en geduld
Het vinden van de juiste dosering kost tijd en vraagt om afstemming en geduld. Er wordt altijd begonnen met een lage dosis die langzaam wordt opgebouwd. Het effect wordt soms eerder opgemerkt door je omgeving dan door jezelf! Bij jongeren is het belangrijk dat ouders en docenten goed meekijken.
Wat kun je van ADHD-medicatie verwachten?
Als de medicatie goed ingeregeld is verminderen de klachten vaak snel, maar verdwijnen zelden volledig. Soms kan een dosis te hoog of te laag zijn, waardoor je bijwerkingen krijgt (afvlakking, “zombiegevoel”) of juist te weinig effect merkt.
Veelgestelde vragen over ADHD-medicatie
Beide middelen behoren tot de groep stimulantia en worden voorgeschreven bij ADHD, maar ze werken op een iets andere manier in de hersenen.
Methylfenidaat remt vooral de heropname van dopamine (en in mindere mate noradrenaline), waardoor deze boodschapperstoffen langer actief blijven. Dexamfetamine stimuleert vooral de afgifte van dopamine en noradrenaline én remt ook de heropname, maar via een ander mechanisme.
Het effect op klachten is vergelijkbaar – beide middelen kunnen helpen bij concentratieproblemen en impulsiviteit – maar de uitwerking en bijwerkingen verschillen per persoon.
Belangrijk om te weten:
Methylfenidaat is wereldwijd het langst en meest onderzocht. Er is dus veel bekend over de werking en veiligheid op langere termijn (tot meer dan tien jaar gebruik).
Dexamfetamine wordt korter en minder grootschalig voorgeschreven. Er zijn daarom minder langetermijnstudies over de veiligheid en mogelijke risico’s, vooral bij jong gebruik.
In de praktijk start men meestal met methylfenidaat. Alleen als dat onvoldoende werkt of te veel bijwerkingen geeft, wordt soms overgestapt op dexamfetamine.
Kortwerkend: 3-5 uur effect, vaker per dag innemen, vaker rebound, grotere kans om te vergeten.
Langwerkend: 8-12 uur effect, meestal 1x per dag, minder kans op schommelingen.
Let op: langwerkende varianten worden niet altijd vergoed. Soms loont het om aan het eind van het jaar naar je verzekering te kijken.
Een rebound betekent dat ADHD-klachten (onrust, druk gedrag, prikkelbaarheid) tijdelijk extra opspelen zodra het medicijn is uitgewerkt. Bij langwerkende middelen is dit meestal aan het eind van de dag, bij kortwerkende middelen vaker als de volgende dosis te laat wordt genomen en aan het einde van de dag.
De meeste bijwerkingen zijn mild en tijdelijk: eetlustverlies, slaapproblemen, groeivertraging, hoofdpijn of nervositeit. Soms zijn bijwerkingen reden om te wisselen of de dosis aan te passen..
ADHD-medicatie en psychologische begeleiding: een gouden combinatie
Medicatie en begeleiding versterken elkaar. Psychologische begeleiding helpt om met klachten en uitdagingen om te gaan, vaardigheden aan te leren, en bijwerkingen van medicatie te monitoren. Samen geeft dit vaak het beste resultaat.
Wanneer wordt ADHD-medicatie afgeraden?
Wanneer wordt ADHD-medicatie afgeraden?
Medicatie wordt afgeraden bij ernstige bijwerkingen, onregelmatig alcohol- of drugsgebruik, zwangerschap (in overleg met arts), of bij sommige hartproblemen. Samen met een arts maak je altijd een afweging.
ADHD of trauma? Belang van goede diagnostiek
ADHD-symptomen en traumaklachten overlappen soms. Kinderen met een vroeg trauma kunnen vergelijkbare klachten hebben als ADHD, zoals concentratieproblemen en impulsiviteit. Het is belangrijk dit goed uit te zoeken, want trauma is meestal zeer goed te behandelen met EMDR-therapie. Een juiste diagnose zorgt voor de best passende behandeling.
ADHD-medicatie als onderdeel van een breder behandelplan
ADHD-medicatie kan voordelen bieden, maar is nooit de enige oplossing. Psychologische begeleiding, coaching, en aandacht voor onderliggende oorzaken zijn even belangrijk. Samen kies je wat het beste past bij jouw situatie.
Meer weten of direct advies?
Bij Psylicht kun je altijd terecht voor gratis advies, een vrijblijvend kennismakingsgesprek of een volledig ADHD-onderzoek. Samen kijken we welke aanpak (met of zonder medicatie) het beste past bij jou.
