ADHD & creativiteit: hoe ‘afdwalen’ ook een kracht kan zijn

Veel mensen met ADHD herkennen het: je wilt je concentreren, maar je gedachten dwalen steeds af. Vaak voelt dat als een zwakte — alsof je niet kunt focussen. Toch laten nieuwe onderzoeken zien dat dit afdwalen óók een sterke kant kan zijn.
Tijdens het Europese ECNP-congres werd onderzoek gepresenteerd waaruit blijkt dat bewust afdwalen – even je gedachten laten gaan terwijl je met iets bezig bent – juist samenhangt met meer creativiteit.

Nieuw bij Psylicht? Lees eerst de basis: ADHD – symptomen, oorzaken en effectieve oplossingen.

Waarom dit interessant is

Onderzoekers zagen in meerdere studies dat mensen die hun gedachten bewust laten dwalen, beter scoren op creatieve taken. Onbewust wegdromen (je bent even “weg”) bleek juist minder helpend.
Het verschil zit dus niet in hoeveel je afdwaalt, maar hoe bewust je dat doet. Even loslaten kan je helpen om nieuwe ideeën te krijgen – zolang je daarna weer kunt terugsturen naar de taak.

Hoe werkt dat eigenlijk in je hoofd?

Creatieve ideeën ontstaan meestal niet uit pure concentratie, maar juist in een soort samenspel tussen focus en loslaten.
Je brein werkt dan een beetje als een zeilboot: je laat de wind van spontane gedachten waaien, maar houdt wel het roer vast.
Dat is het verschil tussen bewust afdwalen – je laat gedachten even vrij om nieuwe invalshoeken te vinden – en onbewust wegdromen, waarbij je de draad kwijt bent.
Het gaat dus niet om minder denken, maar om anders denken: ruimte geven aan ideeën, zonder jezelf te verliezen in chaos.

Gratis zelftest

Als je je afvraagt of jij mogelijk ADHD hebt, kun je online gratis en volledig anoniem de adhd zelftest kinderen en jongeren, adhd zelftest volwassenen of add zelftest doen.

Wat zegt onderzoek over ADHD en creativiteit?

Niet iedereen met ADHD is vanzelf creatief, maar bij sommigen komen ideeën sneller en onverwachter op. Onderzoek laat zien dat mensen met ADHD vaak sterk zijn in ‘divergent denken’: veel verschillende oplossingen bedenken voor één probleem.
Dat past goed bij vakken of beroepen waarin nieuwe invalshoeken en flexibiliteit belangrijk zijn – zoals kunst, techniek of ondernemerschap.

Andere studies laten zien dat ADHD niet altijd een voordeel geeft. Het hangt af van de taak, de omgeving en hoe goed iemand zijn aandacht kan sturen.
Creativiteit is dus geen vast kenmerk van ADHD, maar eerder een mogelijke kracht die zichtbaar wordt als de omgeving daar ruimte voor geeft.

Onderzoek laat zien dat mensen met ADHD vaak sterk zijn in ‘divergent denken’

Hoe kun je die kracht veilig gebruiken op school of werk?

Veel mensen met ADHD zeggen dat ze het beste idee krijgen onder de douche, tijdens het wandelen of vlak voor het slapen. Dat klopt met wat onderzoek laat zien: in die momenten mag je brein even vrij rondlopen.
Het helpt als je dat bewust plant en opvangt, in plaats van het te laten gebeuren midden in een taak.

Enkele praktische tips:

  1. Plan korte ‘idee-momenten’
    Neem tijdens leren of werken af en toe een paar minuten om vrij te denken: “Wat heb ik nog niet geprobeerd?”
    Daarna ga je weer terug naar de taak. Zo gebruik je het beste van beide werelden: focus én vrijheid.
  2. Leg ingevingen vast
    Houd een klein schriftje of telefoonnotitie bij de hand. Idee opgekomen? Schrijf het op, dan kun je weer door. Zo verdwijnt het niet, maar stoort het ook niet.
  3. Wissel denkstijlen af
    Begin met een open fase (veel ideeën verzamelen) en eindig met een gerichte fase (één idee uitwerken). Dat voorkomt dat je verzandt in te veel losse gedachten.
  4. Beweging helpt
    Even lopen of fietsen kan de creativiteit versterken. Je brein krijgt zuurstof én ruimte om te associëren.
  5. Zorg voor rustmomenten
    Creatief zijn vraagt ook herstel. Slaap, rust en structuur maken dat je ideeën kunt vasthouden én uitvoeren.

En hoe zit het met medicatie en creativiteit?

Soms vragen mensen zich af of ADHD-medicatie creativiteit kan verminderen. Uit grote overzichtsstudies blijkt dat dit meestal niet zo is. Medicatie helpt om aandacht beter te sturen; dat kan juist helpen om creatieve ideeën af te maken in plaats van ze te verliezen in chaos.
Toch kan het per persoon verschillen. Sommige mensen merken dat ze minder snel spontaan associëren. Anderen zeggen juist dat ze meer grip krijgen op hun ideeën.

Belangrijk is om goed te blijven kijken wat voor jou werkt. Als je merkt dat de creativiteit minder stroomt, bespreek dat met je behandelaar. Kleine aanpassingen in dosis of timing kunnen soms al verschil maken.

Lees ook: ADHD-medicatie in 2025 – wat er verandert en wat echt helpt

Voor ouders, docenten en werkgevers

  • Zie het dubbele profiel: iemand kan tegelijk afgeleid én vindingrijk zijn. Het gaat erom wanneer en hoe je die creativiteit inzet.
  • Geef ruimte én kaders: plan creatieve opdrachten in blokken, maar bied daarna ook structuur.
  • Focus niet alleen op rust, maar ook op resultaat: kijk naar wat iemand oplevert, niet alleen naar hoe stil hij of zij erbij zit.
  • Gebruik het als ingang: creatieve energie kan een manier zijn om motivatie en zelfvertrouwen te versterken.

Veelgestelde vragen

Zoek je de complete gids met voor- en nadelen en bijwerkingen? 👉 Lees onze uitgebreide beslisgids over ADHD-medicatie

Is iemand met ADHD automatisch creatiever?

Nee, dat verschilt per persoon. ADHD vergroot de kans op snelle associaties, maar dat is niet altijd bruikbare creativiteit. Het wordt pas een kracht als iemand leert kiezen en focussen.

Kun je dagdromen trainen?

Ja – door het bewust te doen. Plan korte momenten waarin afdwalen mag. Dat helpt je brein om ideeën te laten ontstaan zonder dat het ten koste gaat van concentratie.

Hoe voorkom je dat afdwalen doorslaat in chaos?

Door duidelijke start- en stopmomenten te hebben. Zet een timer, maak een lijstje, en ga daarna terug naar de taak. Zo blijft het veilig én productief.

Hoe beslissen we wat verstandig is?

Maak je doelen concreet, volg de vooruitgang en bespreek bijwerkingen. Zo zie je wat voor jóu werkt — en zo nodig stel je bij.

Wat zijn de verschillen tussen adhd en autisme

Lees het antwoord op de volgende pagina: Wat zijn de verschillen tussen adhd en autisme

Onze aanpak

  1. Heldere diagnostiek – we brengen klachten en dagelijkse gevolgen in kaart, inclusief slaap, school en werk.
  2. Duidelijke doelen – samen bepalen we concrete, haalbare doelen, zodat je weet wat beter gaat.
  3. Keuzegesprek – we leggen uit wat medicatie kan bijdragen en wat je zonder medicatie kunt doen.
  4. Samenwerking met arts – als medicatie passend lijkt, werken we samen met je (huis)arts of psychiater.
  5. Eerlijke evaluatie – na enkele weken kijken we: helpt dit echt? Zo nodig stellen we bij.

Wil je feiten van meningen scheiden en een plan dat bij jou past?
Plan een (pre)diagnostisch consult ADHD. We denken mee zonder druk, met duidelijke doelen die merkbaar zijn in je dagelijks leven.

Meer weten of direct advies?

Bij Psylicht kun je altijd terecht voor gratis advies, een vrijblijvend kennismakingsgesprek of een volledig ADHD-onderzoek. Samen kijken we welke aanpak (met of zonder medicatie) het beste past bij jou.

Bronnen

Gerelateerde berichten

Scroll naar boven