Complex trauma bij jongeren: waarom gedrag soms geen ‘stoornis’ is maar overleven

Veel jongeren die heftig of wisselend gedrag laten zien, zijn niet “lastig” en hebben niet per se een stoornis. Vaak gaat het om complex trauma: langdurige, herhaalde stress in afhankelijkheidsrelaties (bv. pesterijen, emotionele verwaarlozing, chronische onveiligheid, wisselende verzorgers). Het brein leert dan vooral overleven, niet ontspannen of verbinden. Gedrag dat op ADHD, borderline of oppositioneel lijkt, kan in werkelijkheid een overlevingsrespons zijn.

Gevolgen van Complex Trauma kunnen een beeld geven van:
ADHD – borderline – oppositioneel

Wat is complex trauma?

  • Hechting & veiligheid: als basisveiligheid ontbreekt, blijven alarmsystemen sneller ‘aan’.
  • Emotieregulatie: gevoelens schieten omhoog of slaan dicht; woorden vinden lukt niet altijd.
  • Overlevingsmodi: fight (boos, explosief), flight (wegvluchten, druk, school vermijden), freeze (bevriezen, “ik weet het niet”), fawn (pleasen, grenzen kwijt).
  • Cognitie & aandacht: stress vreet werkgeheugen; schoolse taken mislukken, mislabeling als “motivatieprobleem”.

Waarom lijkt het op ADHD- borderline – gedragsproblemen?

  • Impulsiviteit/drukte (flight/fight) kan lijken op ADHD.
  • Heftige emoties/instabiliteit kan doen denken aan borderlinekenmerken.
  • Boos/ongehoorzaam gedrag is soms een poging om regie of veiligheid te herstellen.
    Het verschil: bij complex trauma zijn context en relatie de sleutel—klachten dalen als veiligheid en voorspelbaarheid toenemen.

Wat helpt aantoonbaar?

1. Eerst veiligheid en voorspelbaarheid
Vaste routines, duidelijke verwachtingen, voorspelbare reacties van volwassenen.
2. Emotieregulatie vóór inhoud
Gronding/adem, sensorische regulatie, kort en concreet taalgebruik, time-in (samen kalmeren i.p.v. wegsturen).
3. Relatiegericht werken (hechting)
Co-regulatie; de volwassene leent zijn/haar prefrontale rust uit.
4. School/jeugddomein: traumasensitief
Kleine taken, één vraag tegelijk, rustige plek, duidelijke overgangen, herstelgesprekken in plaats van alleen sancties.
5. Fasegewijs behandelen
Stabilisatie → traumaverwerking → integratie. EMDR kan effectief zijn, maar pas als er voldoende basisveiligheid is.

Onze aanpak

  • Uitgebreide intake (ontwikkeling, relaties, schoolcontext, stressoren).
  • Stabilisatieplan (thuis & school), met concrete co-regulatie- en klasaanpassingen.
  • Traumaverwerking (waar passend EMDR) + ouderbegeleiding.
  • Borging: wat werkt, ook als het weer spannend wordt.

→ Lees meer: Trauma – begrijpen herkennen behandelen
→ EMDR-therapie: EMDR-therapie Haarlemmermeer
→ Direct overleggen of aanmelden: Aanmelden

Herkenningscheck

  • Emoties schieten snel ‘aan’ of vallen ineens ‘uit’.
  • School lukt onregelmatig; pieken en dalen bij stress.
  • Boos/terugtrekgedrag volgt op onverwachte veranderingen.
  • Straffen helpt kort; voorspelbaarheid en rust helpen langer.

Herkenbaar? Dan is “overleven” waarschijnlijk de motor. Met traumasensitieve aanpassingen en fasegewijze behandeling ontstaat weer ruimte om te leren.

Gratis zelftest

Als je je afvraagt of jij mogelijk een trauma hebt, kun je online gratis en volledig anoniem de trauma zelftest doen

Meer weten of direct advies?

Bij Psylicht kun je altijd terecht voor gratis advies, een vrijblijvend kennismakingsgesprek of een volledig ADHD-onderzoek. Samen kijken we welke aanpak het beste past bij jou.

Gerelateerde berichten

Scroll naar boven