Het gebruik van ADHD-medicatie is in Nederland de afgelopen vijftien jaar bijna verviervoudigd. Volgens cijfers van het Centraal Bureau voor de Statististiek gebruikten in 2023 ruim vier keer zoveel mensen middelen als methylfenidaat of lisdexamfetamine vergeleken met 2006. De sterkste groei zie je bij volwassenen van 25 jaar en ouder.
Het gebruik van ADHD-medicatie is in Nederland de afgelopen vijftien jaar bijna verviervoudigd
Deze ontwikkeling roept vragen op: zetten we medicatie vaker en later in het leven in – en is dat altijd nodig? Wat zeggen de nieuwste onderzoeken en richtlijnen over wanneer medicatie wérkelijk helpt, en wanneer andere stappen, zoals psycho-educatie, begeleiding of een beter slaapritme, eerst aan de beurt zijn?
Zoek je de complete gids met voor- en nadelen en bijwerkingen? 👉 Lees onze uitgebreide beslisgids over ADHD-medicatie
Medicatie helpt vaak — maar niet altijd even goed en niet voor iedereen
Uit grote onderzoeken blijkt dat ADHD-medicatie gemiddeld goed werkt. Veel jongeren en volwassenen merken dat ze zich beter kunnen concentreren, sneller aan iets beginnen en minder afgeleid raken. Middelen als methylfenidaat en (lis)dexamfetamine beïnvloeden de prikkeloverdracht in de hersenen, waardoor aandacht en werktempo verbeteren.
Toch reageert niet iedereen hetzelfde. Ongeveer zeven op de tien gebruikers merken duidelijke verbetering, terwijl anderen bijwerkingen ervaren of weinig verschil merken. Soms komen er ook subtielere effecten voor, zoals minder spontane ingevingen of verminderde creativiteit. Daar is nog beperkt onderzoek naar gedaan: sommige studies wijzen op een tijdelijke afname van divergent denken (het vermogen om vrij en breed te associëren), terwijl andere onderzoeken dat niet bevestigen.
Wie merkt dat de creativiteit of speelsheid wat afneemt, kan daar vaak goed op letten in het dagelijks leven of in overleg met de behandelaar. (Lees meer hierover in ADHD en creativiteit.)
De kern blijft: medicatie kan veel verbeteren, maar het is belangrijk om samen te kijken wat het oplevert én wat het kost – in concentratie, stemming, energie en eigenheid.
Maak een afweging wat het gebruik van medicatie oplevert én wat het kost
Meer dan alleen concentratie: minder ongelukken en risicogedrag
Opvallend is dat medicatie in grote bevolkingsonderzoeken niet alleen samenhangt met betere concentratie, maar ook met minder ongelukken en risicogedrag. Zo laten Zweedse en Amerikaanse registerstudies zien dat mensen met ADHD in de periodes waarin zij medicatie gebruiken, gemiddeld minder vaak betrokken zijn bij verkeersongelukken, minder middelenmisbruik vertonen en minder vaak in aanraking komen met justitie.
Methylfenidaat blijft in Nederland de eerste keuze in 2025
In Nederland is methylfenidaat nog steeds het standaard startmiddel – zowel bij kinderen als volwassenen. Als dat onvoldoende helpt, volgt vaak (lis)dexamfetamine. Atomoxetine is een alternatief dat geen stimulant is, en soms wordt gebruikt als de eerste middelen te veel bijwerkingen geven. Bij volwassenen kiezen artsen steeds vaker voor langwerkende varianten, omdat die praktischer zijn en minder pieken en dalen geven over de dag.
Wat merk je in het dagelijks leven?
Veel mensen beschrijven dat ze sneller op gang komen, beter overzicht houden en taken afmaken waar dat eerder niet lukte. Ook thuis of op school merken omgeving en leerkrachten vaak dat er meer rust en structuur komt.
Bij een overwegend onoplettend profiel (informeel: “ADD”) zijn de veranderingen meestal subtieler: niet zozeer minder druk gedrag, maar meer focus en minder afdwalen. Dat maakt het effect minder zichtbaar, maar vaak wél merkbaar.
Wanneer is medicatie de juiste stap?
Eerst kijken naar doelen en belasting
De richtlijnen in Nederland adviseren om altijd te beginnen met een goed gesprek over doelen, verwachtingen en belasting. Medicatie is vooral zinvol als de klachten duidelijk belemmerend zijn – bijvoorbeeld op school, in werk of thuis.
Bij mildere klachten of als er veel speelt in de omgeving (zoals stress, slaapproblemen of onduidelijke structuur) kan het verstandiger zijn eerst aan die factoren te werken. Dat kan via psycho-educatie, coaching, ouderbegeleiding of schoolaanpassingen.
Wil je eerst beter begrijpen wat ADHD precies is en waar de klachten vandaan komen? 👉 Lees: ADHD – symptomen, oorzaken en effectieve oplossingen
Vaak werkt een combinatie het beste
Medicatie kan helpen om de aandacht en energie te verbeteren, waardoor andere interventies beter aanslaan. Veel behandeltrajecten combineren daarom uitleg en praktische begeleiding met, waar nodig, medicatie. Het is dus geen “of-of”-keuze, maar een persoonlijk afgestemde mix.
Veilig en verstandig gebruiken
- Start en opbouw: begin rustig, spreek doelen af en stel bij als dat nodig is. Bij kinderen wordt vaak gestart met kortwerkend methylfenidaat om respons en bijwerkingen goed te volgen.
- Wat in de gaten houden: hartslag en bloeddruk, eetlust, slaap en stemming. Twijfel je? Overleg en pas aan.
- Heldere afspraken: volwassenen starten vaak via de specialistische zorg; als het stabiel is, kan de huisarts de behandeling voortzetten met duidelijke afspraken over controle en evaluatie.
Veelgestelde vragen
Nee. Medicatie hoeft niet altijd de eerste stap te zijn. De keuze hangt af van hoeveel last je hebt, wat je doelen zijn en of andere stappen (uitleg, begeleiding, aanpassingen, slaap) voldoende helpen.
Niet echt. Artsen kiezen een middel niet op basis van het label, maar op basis van klachten, bijwerkingen en voorkeuren. De winst bij een onoplettend profiel zie je vooral in focus, taakstart en volhouden — minder zichtbaar, maar wel belangrijk.
Dat kan. Uitleg, begeleiding en aanpassingen helpen ook. Je kunt later medicatie overwegen als de doelen niet gehaald worden.
Maak je doelen concreet, volg de vooruitgang en bespreek bijwerkingen. Zo zie je wat voor jóu werkt — en zo nodig stel je bij.
Onze aanpak
- Heldere diagnostiek – we brengen klachten en dagelijkse gevolgen in kaart, inclusief slaap, school en werk.
- Duidelijke doelen – samen bepalen we concrete, haalbare doelen, zodat je weet wat beter gaat.
- Keuzegesprek – we leggen uit wat medicatie kan bijdragen en wat je zonder medicatie kunt doen.
- Samenwerking met arts – als medicatie passend lijkt, werken we samen met je (huis)arts of psychiater.
- Eerlijke evaluatie – na enkele weken kijken we: helpt dit echt? Zo nodig stellen we bij.
Wil je feiten van meningen scheiden en een plan dat bij jou past?
Plan een (pre)diagnostisch consult ADHD. We denken mee zonder druk, met duidelijke doelen die merkbaar zijn in je dagelijks leven.
Bronnen
Ge-Bu (2025): Samenvatting NVvP-lijn: stimulantia eerste keuze; langwerkend vaak praktisch
Centraal Bureau voor de Statistiek (2025): Verstrekking ADHD-middelen sinds 2006 verviervoudigd; helft van gebruikers 25+.
Richtlijnendatabase – ADHD bij kinderen en volwassenen: Methylfenidaat eerste keuze; daarna (lis)dexamfetamine of atomoxetine.
Farmacotherapeutisch Kompas (2025): Plaatsbepaling stimulantia en niet-stimulantia bij ADHD.
NHG en Thuisarts: Praktische adviezen voor starten, volgen en evalueren van ADHD-medicatie.
Gratis zelftest
Als je je afvraagt of jij mogelijk ADHD hebt, kun je online gratis en volledig anoniem de adhd zelftest kinderen en jongeren, adhd zelftest volwassenen of add zelftest doen.
Meer weten of direct advies?
Bij Psylicht kun je altijd terecht voor gratis advies, een vrijblijvend kennismakingsgesprek of een volledig ADHD-onderzoek. Samen kijken we welke aanpak (met of zonder medicatie) het beste past bij jou.
